Witamina A - informacje i porady
Inne nazwy witaminy A to retinol, prowitamina A lub Beta – karoten. Dość powszechnie pojawia się w produktach pochodzenia zwierzęcego, natomiast w roślinnych znajduje się pod postacią prowitaminy A, tworzonej przez grupę związków zwanych karotenoidami. Jest witaminą rozpuszczalną w tłuszczach.
Funkcje witaminy A
Jest składnikiem niezwykle ważnym dla ludzkiego organizmu, z tego powodu konieczne jest jej włączenie do zdrowej, zbilansowanej diety.
Spełnia następujące role:
- Stanowi ważny przeciwutleniacz,
- Jest elementem barwnika wzrokowego, który znajduje się w siatkówce i umożliwia nam widzenie po zmierzchu,
- Poprawia kondycję skóry,
- Współdziała w regeneracji tkanek oraz komórek,
- Wpływa na właściwą kondycję błon śluzowych znajdujących się w przewodzie pokarmowym, układach rozrodczym i pokarmowym oraz w przewodzie moczowym,
- Bierze udział w tworzeniu szkliwa nazębnego,
- Bierze udział w tworzeniu tkanki kostnej,
- Odgrywa istotną funkcję w profilaktyce choroby wrzodowej żołądka oraz choroby niedokrwiennej serca,
- Niweluje ryzyko zachorowania na choroby nowotworowe : szyjki macicy, piersi, żołądka oraz płuc,
- Podnosi odporność organizmu,
- Zapobiega zakarzeniom,
- Bierze udział w zwalczaniu bakterii oraz wirusów,
- Wzmacnia włosy i paznokcie,
- Oddziałuje na wzrost oraz właściwe funkcjonowanie błon komórkowych.
Niedobór retinolu
Jeśli dbamy o prawidłową, zbilansowaną dietę a w naszym ustroju nie występują zaburzenia wchłaniania tego składnika to jego niedobory nie powinny się pojawiać. Braki w organizmie występują gdy mamy ubogą dietę lub gdy jakieś schorzenie wywołuje nieprawidłowości jej przyswajania. Awitaminoza może być również spowodowana przez :palenie tytoniu, picie alkoholu. Zbyt niski poziom witaminy A objawia się w następujący sposób :
- Kurza ślepota – niedowidzenie o zmierzchu i w nocy,
- Spadek akomodacji oka po zmroku – jeśli przyzwyczajamy się do zaciemnienia dłużej niż 10 sekund, może to świadczyć o niedoborach retinolu,
- Niezwykle szorstka i przesuszona skóra, głównie w obrębie łokci, kolan, ramion i ud – nie pomaga stosowanie kremów oraz balsamów,
- Przesuszenie gałki ocznej – nie występowanie łez,
- Spowolnienie gojenia się ran,
- Spadek odporności immunologicznej,
- Zaburzenia funkcjonowania barier śluzowych oraz skórnych = większa podatność na występowanie infekcji,
- Nieprawidłowości w działaniu błon śluzowych układu moczowego czego wynikiem może być tworzenie się złogów, piasku i kamieni,
- Podłużne bruzdy na paznokciach,
- Może pojawić się trądzik,
- Zaburzenia płodności,
- Łamliwe i suche włosy,
- Gdy niedobór pojawia się u dzieci w czasie wzrostu zębów mogą być one źle rozstawione i krzywe,
- Brak łaknienia,
- Wady wrodzone, uszkodzenia płodu.
Zapotrzebowanie
Dzieci
Wiek | Zalecana dzienna dawka |
1-3 lat | 400 µg |
4-6 lat | 450 µg |
4-6 lat | 500 µg |
Dziewczęta/ kobiety
Wiek | Zalecana dzienna dawka |
10-12 lat | 600 µg |
13-18 lat | 600-900 µg |
Dorosłe kobiety | 700 µg |
Kobiety karmiące piersią | 1200-1300 µg |
Kobiety w ciąży | 750-770 µg |
Chłopcy/ mężczyźni
Wiek | Zalecana dzienna dawka |
10-12 lat | 600 µg |
13-18 lat | 600-900 µg |
Dorosły mężczyzna | 900 µg |
Przedawkowanie witaminy A
Hiperwitaminoza czyli nadmiar retinolu objawia się różnorodnie i ma rozmaite skutki w różnych grupach ludzi:
- Dzieci – wodogłowie, spadek masy ciała, bóle kości, niepokój, podwyższenie ciśnienia wewnątrzczaszkowego, wysychanie oraz pękanie ust, zmiany w obrębie skóry (łuskowata skóra),
- Osoby dorosłe – bóle głowy, nadpobudliwość, senność, niedokrwistość, nadmierne zmęczenie, wypadanie włosów, nudności, sucha skóra, świąd, biegunka, wysychanie i pękanie ust, powiększenie wątroby oraz śledziony,
- Kobiety w ciąży – w wyniku działania teratogennego może dość do znacznego uszkodzenia płodu.
Występowanie w pożywieniu
Jest ona składnikiem dość powszechnym. Pojawia się w licznych produktach pochodzenia zwierzęcego oraz w nieco innej formie w produktach roślinnych. Największe stężenie retinolu obserwujemy w :
- Wątroba wieprzowa,
- Marchew,
- Masło,
- Margaryna,
- Papryka,
- Jajka,
- Brokuły,
- Żółte sery dojrzewające,
- Pomidory,
- Mleko,
- Ryby – łosoś, wędzona makrela,
- Wątroba ryb oraz tran,
- Tłuste sery twarogowe,
- Sałata,
- Dynia,
- Szpinak,
- Liście pietruszki,
- Cykoria,
- Ziarna zbóż,
- Kukurydza,
- Maliny,
- Porzeczki.