Witamina B3 (niacyna) - najważniejsze informacje
Witamina B3 inaczej nazywana niacyną, witaminą PP czy kwasem nikotynowym. Cechą różniącą ją od pozostałych witamin zaliczanych do grupy B jest fakt, iż może być ona produkowana w organizmie człowieka z tryptofanu, który jest jednym z podstawowych aminokwasów. Jednakże on również musi zostać dostarczony do ustroju z zewnątrz wraz z pożywieniem. Ilość produkowanej w ciele człowieka witaminy B3 jest zbyt mała aby pokryć jego potrzeby, tak więc również powinna być wprowadzana w czasie posiłków.
Funkcje witaminy B3
Niacyna podobnie jak pozostałe witaminy z grupy B jest rozpuszczalna w wodzie. Jednocześnie stanowi jedną z najtrwalszych witamin, gdyż najmniej oddziałują na nią takie czynniki jak wysoka temperatura, promieniowanie UV czy działanie tlenu. W ludzkim organizmie pełni następujące funkcje:
- Oddziałuje na właściwe działanie układu nerwowego,
- Jest jednym z głównych składników w syntezie koenzymów, które są konieczne dla prawidłowego działania komórek,
- Bierze udział w syntezie hormonów tarczycy – tyroksyny,
- Bierze udział w syntezie hormonów steroidowych – progesteron, estrogeny, testosteron, hydrokortyzol,
- Bierze udział w syntezie hormonów trzustki – insulina,
- Bierze udział w syntezie oraz rozkładzie aminokwasów, węglowodanów, kwasów tłuszczowych. Ma to miejsce w trakcie przemian metabolicznych, których celem jest uwolnienie energii,
- Bierze udział w procesach krwiotwórczych – wytwarzanie czerwonych krwinek,
- Działa regulująco na poziom cholesterolu we krwi,
- Hamuje toksyczne oddziaływanie na organizm leków oraz substancji chemicznych,
- Korzystnie wpływa na stan psychiczny,
- Korzystanie oddziałuje na układ nerwowy,
- Powoduje rozszerzanie naczyń krwionośnych,
- Poprawia stan włosów,
- Poprawia kondycję skóry.
Niedobór witaminy B3
Szerszą skalę występowania awitaminozy witaminy PP obserwujemy w krajach rozwijających się. Są to miejsca gdzie ludzie są niedożywieni, jedzą produkty ubogie w ten składnik lub chorują na alkoholizm. Niedobory mogą również być spowodowane długotrwałym stosowaniem leków przeciwgruźliczych, osobniczym upośledzeniem wchłaniania z przewodu pokarmowego, chorobą Hartnupów, rakowiakiem (w przebiegu tego nowotworu organizm zużywa zbyt wiele tryptofanu do produkcji serotoniny).
W wyniku niedoboru niacyny pojawiają się następujące objawy i dolegliwości:
- Depresja,
- Wybuchy złości,
- Ogólne pobudzenie,
- Zaburzenia snu,
- Bezsenność,
- Zmęczenie,
- Osłabienie,
- Migrenowe bóle głowy,
- Podatność na choroby skórne,
- Pogorszenie stanu skóry,
- Przebarwienia,
- Owrzodzenia jamy ustnej,
- Wypadanie włosów,
- Łupież,
- Zaburzenia funkcjonowania przewodu pokarmowego,
- Chroniczne, uporczywe biegunki,
- Spowolnienie metabolizmu – spadek tolerancji na zimno,
- Pelagra,
- Zgrubienie skóry,
- Hiperpigmentacja,
- Zespół krowiego języka,
- Zapalenie języka,
- Poirytowanie,
- Osłabiona koncentracja,
- Majaczenie,
- Amnezja,
- Lęki,
- Nadmierna aktywność,
- Apatia.
Nieleczona awitaminoza może prowadzić nawet do śmierci.
Zapotrzebowanie na witaminę PP
Dzieci
Wiek | Zalecana dzienna dawka |
1-3 lat | 6 mg |
4-6 lat | 8 mg |
7-9 lat | 12 mg |
Kobiety/ dziewczęta
Wiek | Zalecana dzienna dawka |
10-12 lat | 12 mg |
13-18 lat | 14 mg |
Dorosła kobieta | 14 mg |
Kobieta w ciąży | 18 mg |
Kobieta karmiąca piersią | 17 mg |
Mężczyźni/ chłopcy
Wiek | Zalecana dzienna dawka |
10-12 lat | 12 mg |
13-18 lat | 16 mg |
Dorosły mężczyzna | 16 mg |
Przedawkowanie witaminy B3
Hiperwitaminoza czyli przedawkowanie witaminy pojawia się w przypadku PP zwykle gdy jest ona sztucznie suplementowana tabletkami. Groźne są dawki przekraczające 35 mg na dzień. Nadmiar niacyny w ustroju objawia się w następujący sposób:
- Zaczerwienienie skóry,
- Wysypki,
- Świąd skóry,
- Bóle brzucha,
- Hiperglikemia,
- Przesuszenie skóry,
- Mdłości,
- Arytmia,
- Niewydolność wątroby,
- Niestrawność.
Źródła w pożywieniu
Do najbogatszych źródeł witaminy PP w pożywieniu zalicza się:
- Ryby,
- Mięso,
- Mleko,
- Nasiona roślin strączkowych,
- Nasiona zbóż,
- Zielone warzywa liściaste (szpinak, natka pietruszki, sałata, koperek, szczaw),
- Otręby pszenne,
- Drożdże,
- Grzyby,
- Orzeszki ziemne,
- Sery,
- Ziemniaki,
- Cebula,
- Pomidory,
- Suszone brzoskwinie.