Wapń - informacje o makroskładniku
Wapń stanowi pierwiastek niezbędny do życia i prawidłowego funkcjonowania organizmu już od urodzenia. Wystąpienie jego niedoboru może skutkować zamanifestowaniem się groźnych konsekwencji. Przeciętnie w ciele dorosłej osoby znajduje się około 1 kilograma tego składnika, podczas gdy zapotrzebowanie oscyluje w granicach 1000 mg. Większość z nas dostarcza go z dietą stosunkowo zbyt mało gdyż jest to średnio 400 mg.
Funkcje w organizmie
- Jest materiałem budulcowym kości oraz szkliwa zębowego,
- Odgrywa rolę w mechanizmie skurczy mięśni,
- Odgrywa rolę w przewodzeniu impulsów nerwowych,
- Wpływa na przepuszczalność błon komórkowych,
- Ma swój udział w regulacji rytmu serca,
- Oddziałuje na krzepliwość krwi,
- Wspiera wchłanianie witaminy B12,
- Wchodzi w skład licznych enzymów,
- Reguluje ciśnienie tętnicze krwi,
- Wpływa na zdrowy sen,
- Wpływa na pozytywny nastrój,
- Oddziałuje na prawidłowe gojenie się ran,
- Uczestniczy w przemianie materii,
- Działa przeciwobrzękowo,
- Zmniejsza przepuszczalność naczyń krwionośnych,
- Działa przeciwalergicznie,
- Działa przeciwzapalnie.
Niedobór wapnia
Przyczyny niedoboru
- Zbyt mała ilość pierwiastka dostarczana z pożywieniem (najważniejsze są okresy gdy wzrasta zapotrzebowanie – ciąża, wzmożony wzrost, karmienie piersią),
- Niedobory witaminy D,
- Upośledzone wchłanianie w jelitach,
- Niedoczynność przytarczyc,
- Wypijanie wysokich ilość kawy oraz herbaty,
- Wysokie stężenie kalcytoniny,
- Niewydolność nerek i związana z chorobą utrata wapnia wraz z moczem.
Objawy niedoboru
- Biegunka,
- Próchnica,
- Osteoporoza,
- Zaburzenia rytmu serca,
- Przykurcze mięśni,
- Osłabienie mięśniowe,
- Słabe i kruche kości,
- Zatrzymanie wzrostu kości,
- Nadmierna pobudliwość nerwowa,
- Wypadanie włosów,
- Suchość skóry,
- Łamliwość paznokci,
- Depresja,
- Nerwica,
- Psychoza,
- Krzywica u dzieci,
- Zmniejszenie masy kostnej,
- Demineralizacja kości,
- Zmiękczenie, deformacja kości,
- Niewydolność serca.
Zapotrzebowanie
Dzieci
| Wiek | Zalecana dzienna dawka |
| 0-6 miesięcy | 200 mg |
| 6-12 miesięcy | 260 mg |
| 1-3 lat | 700 mg |
| 4-8 lat | 1000 mg |
Dziewczęta/kobiety
| Wiek | Zalecana dzienna dawka |
| 9-18 lat | 1300 mg |
| 19-50 lat | 1000 mg |
| Powyżej 50 lat | 1200 mg |
| Kobiety w ciąży | 1000-1300 mg |
| Kobiety karmiące piersią | 1000-1300 mg |
Chłopcy/mężczyźni
| Wiek | Zalecana dzienna dawka |
| 9-18 lat | 1300 mg |
| 19-70 lat | 1000 mg |
| Powyżej 70 lat | 1200 mg |
Przedawkowanie
Przyczyny nadmiaru
- Zbyt wysokie uwalnianie pierwiastka z kości,
- Nadmierne wchłanianie wapnia,
- Niewielkie wydalanie z moczem,
- Nadczynność przytarczyc,
- Nadczynność tarczycy,
- Nowotwory kości,
- Nowotworowe przeżuty do kości,
- Nadczynność kory nadnerczy.
Objawy nadmiaru
- Nudności,
- Zaparcia,
- Zanik apetytu,
- Kamienie nerkowe,
- Obniżenie wchłaniania żelaza oraz cynku,
- Osłabienie mięśni,
- Osłabienie organizmu,
- Szybkie męczenie się,
- Depresja,
- Wymioty,
- Zaburzenia czynności serca,
- Zaburzenia świadomości,
- Niewydolność nerek,
- Kamica nerkowa,
- Wielomocz.
Źródła w pożywieniu
- Sardynki,
- Orzechy,
- Zielone warzywa,
- Sezam,
- Rośliny strączkowe,
- Mleko,
- Produkty mleczne,
- Ryby wędzone,
- Konserwy rybne,
- Natka pietruszki,
- Szpinak,
- Migdały,
- Figi,
- Żółtka jaj,
- Sery,
- Kapusta,
- Rzeżucha,
- Mięso,
- Ziemniaki,
- Buraki.