Witamina C - niezbędne informacje
Witamina C nazywana jest inaczej kwasem askorbinowym. Stanowi składnik niezbędny do prawidłowego działania organizmów żywych.
Dla człowieka jest witaminą i konieczne jest dostarczanie jej do ustroju łącznie z pożywieniem. Dobrze rozpuszcza się w wodzie, odczyn jej roztworu ma charakter zasadowy. Stosuje się ją jako dodatek do żywności, gdyż stanowi przeciwutleniacz.
Funkcje w naszym organizmie:
- Odgrywa ważną rolę w syntezie steroidów nadnerczowych,
- Odgrywa ważne role w przemianach tyrozyny,
- Oddziałuje na zachowanie prawidłowego potencjału oksydacyjnego w komórce,
- Wpływa na odporność organizmu chroniąc przed wystąpieniem przeziębienia,
- Nieznacznie wpływa na skrócenie czasu trwania przeziębienia,
- Bierze udział w przemianach metabolicznych tłuszczów, białek i węglowodanów,
- Bierze udział w metabolizmie tkanki nerwowej,
- Bierze udział w procesach syntezy niektórych hormonów , karnityny, hemoglobiny erytrocytów,
- Działa stymulująco w procesie syntezy kolagenu,
- Bierze udział w procesach detoksykacyjnych,
- Zmniejsza uszkodzenia komórek pojawiające się w wyniku starzenia się, chorób serca, nowotworów, reumatoidalnego zapalenia stawów,
- Powoduje obniżenie ciśnienia krwi zapobiegając tym samym nadciśnieniu,
- Zmniejsza ryzyko zachorowania na nowotwory jamy ustnej, żołądka, wątroby, przełyku, odbytnicy, szyjki macicy,
- Blokuje rozwój zaćmy,
- Działa regulująco na poziom glukozy we krwi,
- Zapobiega odkładaniu się cholesterolu w ścianach naczyń krwionośnych,
- Zmniejsza reakcje alergiczne,
- Wpływa na płodność u panów,
- Poprawia przyswajalność żelaza.
Niedobór witaminy C
W dzisiejszych czasach awitaminoza wywołana brakiem witaminy C występuje niezwykle rzadko. Wynika to z faktu, iż wiele produktów spożywczych, które jemy na co dzień jest nią wzbogacane, ze względu na nieocenione właściwości przeciwutleniające, wspierające likwidację wolnych rodników. Zbyt niski poziom tego składnika w ustroju powoduje chorobę o nazwie szkorbut, która objawia się poprzez:
- Zanik łaknienia,
- Ogólne osłabienie,
- Bóle reumatyczne,
- Nadmierna senność,
- Gorsze gojenie się ran,
- Hiperkeratoza – nadmierne rogowacenie się naskórka, występowanie krwawych wybroczyn na skórze,
- Bóle kości,
- Gąbczaste, krwawiące dziąsła,
- Sucha, łuszcząca się skóra,
- Skurcze mięśniowe,
- Zaburzone wzrastanie zębów i wytwarzanie się szkliwa u dzieci,
- Zapalenie w obrębie jamy ustnej oraz zębodołów, czego konsekwencją może być ruszanie się zębów oraz ich wypadanie.
Inne objawy zbyt niskiego poziomu witaminy C:
- Spadek odporności organizmu na zakażenia,
- Spadek odporności organizmu na przeziębienia,
- Schorzenia żołądka,
- Uszkodzenia naczyń krwionośnych,
- Samoistne krwawienia,
- Obrzęki kończyn,
- Spadek wydolności fizycznej,
- Osteoporoza,
- Depresja,
- Nadczynność tarczycy,
- Anemia,
- Wtórne infekcje,
- Zaburzenia neurologiczne,
- Zapalenie błony śluzowej,
- Wydłużony czas leczenia przy przeziębieniu.
Zapotrzebowanie
Dzieci
| Wiek | Zalecana dzienna dawka |
| 1-3 lat | 45 mg/dobę |
| 4-6 lat | 50 mg/dobę |
| 7-9 lat | 65 mg/dobę |
Kobiety/ dziewczęta
| Wiek | Zalecana dzienna dawka |
| 10-12 lat | 70 mg/dobę |
| 13-15 lat | 70 mg/dobę |
| 16-18 lat | 70 mg/dobę |
| 19-60 lat | 70 mg/dobę |
| Kobieta w ciąży | 80 mg/dobę |
| Kobieta karmiąca piersią | 100 mg/dobę |
| Powyżej 60 lat | 60 mg/dobę |
Mężczyźni/ chłopcy
| Wiek | Zalecana dzienna dawka |
| 10-12 lat | 70 mg/dobę |
| 13-15 lat | 70 mg/dobę |
| 16-18 lat | 70 mg/dobę |
| 19-60 lat | 70 mg/dobę |
| 19-60 lat | 70 mg/dobę |
Przedawkowanie
Hiperwitaminoza osiągnięta w skutek przyjmowania zbyt wysokich dawek kwasu askorbinowego jest przypadkiem niezwykle rzadkim.
Wynika to z faktu iż posiada ona właściwość rozpuszczalności w wodzie, czego wynikiem jest wydalanie jej nadmiaru wraz z moczem oraz potem. Nie zostaje magazynowana w organizmie człowieka.
Witamina C nie jest związkiem toksycznym, jednak jej nadmiar (dawki 2 gramy w ciągu doby) mogą spowodować wystąpienie następujących dolegliwości:
- Nudności,
- Biegunki,
- Dolegliwości żołądkowe,
- Wymioty,
- Wysypka na skórze,
- Powstawanie kamieni nerkowych,
- Spadek wchłaniania oraz aktywności selenu oraz miedzi,
- Kurcze żołądka,
- Wzmożone oddawanie moczu,
- Obniżenie odporności organizmu w momencie gwałtownego odstawienia.
Długotrwałe przyjmowanie dużych dawek Witaminy C może w konsekwencji prowadzić do uzależnienia od tego związku.
Kobiety ciężarne nie powinny przyjmować więcej witaminy C niż wynosi zalecana dzienna dawka. Składnik ten może wywoływać negatywne konsekwencje dla płodu. Szkodliwe działanie kwasu askorbinowego na płód człowieka nie zostało potwierdzone w badaniach klinicznych, jednak wykazano jego niewłaściwe działanie w czasie testów przeprowadzanych na zwierzętach.
Stosowanie wysokich dawek witaminy C odradza się osobom:
- Mającym tendencję do powstawania kamieni nerkowych,
- Chorującym na Talasemię,
- Chorującym na Hemochromatozę,
- Chorującym na Niedokrwistość syderoblastyczną.
Występowanie
Witaminę C znajdziemy w wielu produktach pochodzenia roślinnego i w nielicznych odzwierzęcych.
Produkty roślinne zawierające witaminę C:
- Acerola,
- Owoce dzikiej róży,
- Zielona papryczka chilli,
- Czarna porzeczka,
- Zielona natka pietruszki,
- Papryka,
- Brukselka,
- Zielony koperek,
- Truskawki,
- Jarmuż,
- Poziomki,
- Szpinak,
- Szczypiorek,
- Biała porzeczka,
- Czerwona porzeczka,
- Kalarepa,
- Biała kapusta,
- Czerwona kapusta,
- Pomarańcze,
- Kalafior,
- Cytryna,
- Maliny,
- Czosnek,
- Szczaw,
- Boćwina,
- Grapefruit,
- Agrest,
- Żurawina,
- Pomidory,
- Rzepa,
- Fasola strączkowa,
- Jeżyny,
- Kapusta kiszona,
- Korzeń pietruszki,
- Zielony groszek,
- Czarne jagody,
- Brzoskwinia,
- Rzodkiewka,
- Ziemniaki,
- Pieczarki,
- Pory,
- Maślaki,
- Buraki,
- Jabłka,
- Banany,
- Wiśnie,
- Rabarbar,
- Morele,
- Cykoria,
- Rydz mleczaj,
- Ogórek,
- Cebula,
- Seler,
- Sałata,
- Śliwki,
- Winogrona,
- Czereśnie,
- Gruszki,
- Ogórki kiszone,
- Kurki,
- Orzechy włoskie,
- Arbuz,
- Biała fasola,
- Marchew,
- Groch,
- Orzechy laskowe.
Produkty odzwierzęce:
- Wątroba wieprzowa,
- Wątroba wołowa,
- Dorsz,
- Mleko krowie,
- Pstrąg.
Witamina C lewoskrętna
Zdania na temat skrętności witaminy C są podzielone. Znajdziemy wiele reklam, które sugerują nam zakup jedynie tej lewoskrętnej, z uwagi na jej przyswajalność przez organizm. Pojawiają się opinie, że produkty dostępne w aptekach są oszustwem koncernów farmaceutycznych i zawierają jedynie bezwartościową formę witaminy C prawoskrętnej.
Znajdujemy również naukowe publikacje, które mówią, iż te dwie formy kwasu askorbinowego są jedynie lustrzanymi odbiciami tego samego związku i ich właściwości ani trochę się nie różnią.
Z całą pewnością jeśli publikacja naukowa lub „pseudonaukowa” wiąże się na tej samej witrynie internetowej z możliwością zakupu zdaniem artykułu „najlepszej” formy witaminy C powinniśmy się zastanowić: Czy dany tekst nie został napisany jedynie pod kątem sprzedażowym aby nakłonić nas do konkretnego zakupu i generowania zysku. Kwestie te pozostają naszej indywidualnej ocenie.
Naturalna Witamina C
Kwas askorbinowy, jak zauważyć można w powyższym wykazie jest dość powszechny i występuje w wielu produktach pokarmowych. Z tego powodu dostarczenie odpowiedniej jego ilości wraz z pożywieniem nie powinno stanowić dla nikogo z nas większego problemu.
Wybierając odpowiednie warzywa i owoce, możemy w łatwy sposób zapewnić swojemu ustrojowi właściwy poziom tego składnika. Istnieją jednak sytuacje, w których pojawia się zwiększone zapotrzebowanie na Witaminę C. Wówczas wskazana jest dodatkowa suplementacja. Specjaliści polecają preparaty zawierające kwas askorbinowy pochodzący z naturalnych źródeł, który został wyseparowany i zamknięty w formie leku. Zaleca się natomiast unikanie tych zawierających jedynie związki syntetyczne czyli sztucznie wyprodukowane w laboratoriach.